QUALIDADE DAS ÁGUAS SUBTERRÂNEAS DA BACIA SEDIMENTAR DE CAMPOS DOS GOYTACAZES-RJ, BRASIL.

Autores/as

  • Aline Nogueira Costa Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro
  • Maria da Glória Alves Universidade Estadual do Norte Fluminense Darcy Ribeiro
  • Helena Polivanov Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro
  • Gérson Cardoso da Silva Jr. Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro
  • Mirian Cristina Oliveira da Costa Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro

Palabras clave:

Calidad del agua, Aguas subterráneas, Potabilidad, Contaminación

Resumen

Este estudio tuvo como objetivo investigar la calidad del agua subterránea en la ciudad de Campos dos Goytacazes - RJ, parte de la cuenca sedimentaria que representa el mayor potencial de agua subterránea del Estado de Río de Janeiro. Para ello, llevamos a cabo análisis físico-químicos (acuíferos superficiales y profundos) y bacteriológicas (acuíferos profundos). Los resultados mostraron elementos fuera de los estándares de agua potable, tanto en el acuífero superficial (pH, conductividad, Fe, Pb), como en profundidad (conductividad, turbidez, cloruros y nitratos). En el acuífero superficial el resultado más preocupante se relaciona con plomo, porque de las 16 muestras, 14 han no estándar.  El Fe, que se produce naturalmente en la región, está también presente en el mismo acuífero. En el acuífero profundo, lo que llamó la atención fue el nitrito, el cual ocurre en altas concentraciones. Este es un factor de riesgo para la región, porque las aguas de estos pozos se distribuyen a la población que no reside en el centro de Campos. En cuanto a los análisis bacteriológicos en los acuíferos superficiales, trabajos anteriores identificaran este tipo de contaminación causado por la vulnerabilidad de los acuíferos. Los pozos profundos no tienen este tipo de contaminación. Según los datos de este estudio, se concluye que las aguas subterráneas de la ciudad tienen problemas de potabilidad para el consumo humano.

Biografía del autor/a

Aline Nogueira Costa, Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro

 

 

 

Maria da Glória Alves, Universidade Estadual do Norte Fluminense Darcy Ribeiro

 

 

 

Helena Polivanov, Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro

 

 

 

Gérson Cardoso da Silva Jr., Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro

 

 

 

Mirian Cristina Oliveira da Costa, Instituto de Geociências Universidade Federal do Rio do Janeiro

 

 

Citas

ALBINET, M.; MARGAT, J. 1970. Cartographie de la Vulnérabilité a la Pollution dês Nappes d'eau Souterraine, Bull. BRGM 2me Series 3 (4).

ALLER, L.; BENNET, T.; LEHR, J.H.; PETTY, R.J. 1985. DRASTIC: A Standardized System for Evaluating Groundwater Pollution Potential Using Hydrogeologic Settings. U.S. EPA Report 600/2-85/018.

AMBIENTE BRASIL. 2008. Avanço da Qualidade da Água. Disponível em: <http://www.ambientebrasil.com.br/composer.php3?base=./agua/doce/index.html&conteudo=./agua/doce/artigos/qualidade.html>. Acesso em: 10 setembro 2008.

BACHMAT, Y.; COLLIN, M. 1987. Mapping to assess groundwater vulnerability to pollution. In: Vulnerability of soil and groundwater to pollutants (W. van Duijvenbooden and H.G. van Waegeningh, eds.), TNO Committee on Hydrological Research, The Hague, Proceeding and Information No. 38, p. 297-307.

BAHIA DE OLIVEIRA, L. M. G.; JONES, J.; SILVA, J. A.; CRESPO, C.; ORÉFICE, F.; ADDISS, D. 2003. Highly endemic waterborne toxoplasmosis in north Rio de Janeiro State, Brazil. Emerging Infectious Diseases, v. 9, n. 1, p. 55-62.

BRASIL 2004. Ministério da Saúde. Portaria nº 518. Dispõe sobre o padrão de qualidade das águas. Brasília (DF).

CAETANO, L. C. 2000. Água Subterrânea em Campos dos Goytacazes – RJ: uma opção para o abastecimento. Dissertação (Mestrado em Geociências). Programa de Pós-Graduação em Administração e Política em Recursos Minerais. Universidade Estadual de Campinas, Instituto de Geociências - Campinas, SP. 112p.

CAPUCCI, E. B. 2003. Água Subterrânea na Baixada Campista. I Simpósio de Hidrogeologia do Sudeste. Petrópolis, RJ. Anais. ABAS.

CETESB 2001. Variáveis de qualidade das Águas. Companhia Estadual de Tecnologia e Saneamento Ambiental. São Paulo; Disponível em: <http://www.cetesb.sp.gov.br/Agua/> Acesso em: 15 janeiro 2009.

CONAMA 2005. Resolução nº 357 de 17 de março de 2005. Dispõe sobre a classificação dos corpos de água e diretrizes ambientais para o seu enquadramento, bem como estabelece as condições e padrões de lançamento de efluentes, e dá outras providências. Conselho Nacional de Meio Ambiente. Disponível em Acesso em: 15 janeiro 2009.

CORIDOLA, R.; ALVES, M. G.; ALMEIDA, F. T.; VIEIRA, E. M. 2005a Uso das Técnicas de Geoprocessamento na Elaboração de Mapa Preliminar de Vulnerabilidade dos Aqüíferos do Município de Campos de Goytacazes - RJ. In: XII Simpósio de Sensoriamento Remoto, 2005, Anais do XII Simpósio de Sensoriamento Remoto. São José dos Campos: INPE.

CORIDOLA, R.; Alves, M. G.; Vieira, E. M.; Rodrigues, V. G.; Almeida, F. T. 2005b. Diagnóstico das Atividades Potencialmente Contaminantes com Base na Vulnerabilidade dos Aqüíferos Livres do Município de Campos dos Goytacazes-RJ. In: XII Congresso Brasileiro de Cartografia, 2005, Macaé/RJ. Anais do XII Congresso Brasileiro de Cartografia.

CORIDOLA, R. 2006. Análise da vulnerabilidade de aquíferos livres em Campos dos Goytacazes-RJ utilizando a metodologia GOD e DRASTIC através de técnicas de Geoprocessamento. Dissertação (Mestrado em Engenharia Civil). Programa de Pós-Graduação em Geotecnia, Laboratório de Engenharia Civil, Universidade Estadual do Norte Fluminense Darcy Ribeiro, Campos dos Goytacazes, RJ. (no prelo).

COSTA, A. N. 2009. Estudos Geológico-ambientais para o planejamento territorial do Município de Campos dos Goytacazes-RJ. Tese (Doutorado em Geologia) – Universidade Federal do Rio de Janeiro, Instituto de Geociências, Programa de Pós-graduação em Geologia, 239p.

CPRM/RJ 2001. Projeto Rio de Janeiro. Companhia de Pesquisa de Recursos Minerais. Ministério das Minas e Energia. Secretaria de Minas e Metalurgia / Companhia de Pesquisa de Recursos Minerais. CD-ROM. Brasília.

CURTY, L. A. 2003. Criação de Banco de dados para o Gerenciamento dos Recursos Hídricos Subterrâneos do Município de Campos dos Goytacazes/RJ. Projeto de Extensão. Campos dos Goytacazes – Laboratório de Engenharia Civil, Universidade Estadual do Norte Fluminense Darcy Ribeiro.

FERRARI, A. L.; MELO, E. F.; VAZ, M. A. A.; DALCOMO, M.T.; BRENNER, T. L.; SILVA, V. P.; NASSAR, W. M. 1981. Projeto Carta Geológica do Rio de Janeiro – Bloco Campos - Relatórios Técnicos, volume I 1981 – DRM – Geomitec, Geologia e Mineração Trabalhos Técnicos Ltda. 172p.

FETTER, C. W. 2002. Applied hydrogeology. New Jersey, Prentice Hall. 691p.

FONSECA, M. J. G. et al. 1998, Mapa Geológico do Estado do Rio de Janeiro. Rio de Janeiro: DNPM – Departamento Nacional de Produção Mineral. 141p.

FONSECA, J. G. 2005. Novos conceitos sobre o problema da água. Dissertação (Mestrado em Biociências). Programa de Pós-Graduação em Biociências e Biotecnologia, Laboratório de Biociências, Universidade Estadual do Norte Fluminense Darcy Ribeiro, Campos dos Goytacazes, RJ. 1v. 80p.

FOSTER, S. S. D. 1987. "Fundamental Concepts in Aquifer Vulnerability, Pollution Risk and Protection Strategy", In:W. Van Duijvanbooden and H.G. van Waegeningh (eds.), Vulnerability of Soil and Groundwater to Pollution, Proceedings and Information. N° 38 of the International Conference held in the Netherlands.

FOSTER, S. S. D.; HIRATA, R. C. A. 1988. Groundwater pollution risk evaluation: the methodology using available data. CEPIS-PAHO/WHO. Lima, 78p.

FOSTER, S. S. D.; HIRATA, R. 1991. Determinación del Riesgo de Contaminación de Aguas Subterráneas – una metodología basada en datos existentes. 2ª Edicto. Lima, Peru: Centro Panamericano de Ingeniería Sanitaria y Ciencias del Ambiente / Organización Mundial de la Salud, 81p.

FREITAS, D. M. 2003. Águas Subterrâneas na Baixada Campista: Geometria, Qualidade e Dinâmica do Aquífero Quaternário Deltaico. Dissertação (Mestrado em Geociências). Instituto de Geociências, Universidade Estadual de Campinas, Campinas-SP. 197p.

FREEZE, R. A.; CHERRY, J. A. 1979. Groundwater. Prentece Hall, Inc. Engewood Cliffs. 604p.

GADELHA, F. J. S.; DOMINGOS, M. S. C.; NOGUEIRA, M. F. L.; SILVA, M. L. L.; MACEDO, R. E. F.; SOUZA, G. C.; NESS, R. L. L. 2005. Verificação da Presença de Nitrito em Águas de Consumo Humano da Comunidade de Várzea do Cobra em Limoeiro do Norte-CE. In: Anais da 57ª Reunião Anual da SBPC – Fortaleza, CE – Julho/2005.

HIRATA, R. C. A. 2000. Recursos Hídricos. In: Teixeira, W., Toledo, M. C. M., Fairchield, T. R., Taioli, F., Decifrando a Terra.

IBGE 2007. Contagem da População – Dados digitais, Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística. Disponível em: <http://www.ibge.com.br/> Acesso em: 07/08/2008.

LE GRAND, H. 1964. System for evaluating contamination potential for some waste sites. American Water Work Association Journal. V.56 (8):959-974.

MARTINS, A. M.; CAPUCCI, E.; CAETANO, L. C.; CARDOSO, G.; BARRETO, A. B. C.; MONSORES, A. L. M.; LEAL, A. S.; VIANA, P. 2006. Hidrogeologia do Estado do Rio de Janeiro – Síntese e estágio atual do conhecimento. In: XIV Congresso Brasileiro de Águas Subterrâneas, Curitiba. Anais. Paraná. Associação Brasileira de Águas Subterrâneas, 2006. p.1-17.

OMS 1970. Índices de Calidad de Água e Salud. Organizacion Mundial de la Salud Disponível em <http://www.who.int/water_sanitation_health/monitoring/2000globs6.pdf> Acesso em: 10 abril 2010.

OMS 2004. Guidelines for Drinking-water Quality - Vol. 1, 3ª ed. Organização Mundial de Saúde. Disponível em: <http://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/gdwq3/en>. Acesso em: 23 outubro 2006.

ROCHA, S. F.; ALVES, M. G.; ROSA, C. C. B.; ALMEIDA, F. T.; SANTOS, E. L. 2003a. Vulnerabilidade e Diagnostico da Potabilidade das águas dos Poços localizados na área urbana de Campos dos Goytacazes. In: I Simpósio de Hidrogeologia do Sudeste, 2003, Petrópolis. I Simpósio de Hidrogeologia do Sudeste XIII Encontro de Perfuradores de Poços.

ROCHA, S. F.; ALVES, M. G.; ALMEIDA, F. T. 2003b. Estudo preliminar da vulnerabilidade dos aquíferos subterrâneos em Campos dos Goytacazes-RJ. In: XI Simpósio de Sensoriamento Remoto, 2003, Belo Horizonte. XI Simpósio de Sensoriamento Remoto. São Paulo: INPE.

ROCHA, S. F. 2004. Análise da vulnerabilidade dos aquíferos livres com finalidade de investigação preliminar do risco de contaminação por saneamento in situ – Estudo de caso: Baixada Campista – Campos dos Goytacazes – RJ. Dissertação (Mestrado em Engenharia Civil). Programa de Pós-Graduação em Geotecnia, Laboratório de Engenharia Civil, Universidade Estadual do Norte Fluminense Darcy Ribeiro, Campos dos Goytacazes, RJ. 73p.

ROSA, C. C. B.; ALMEIDA, F. T.; SANTOS JÚNIOR, E. L.; ALVES, M. G.; MARTINS, M. L. L. 2004. Qualidade Microbiológica de Água de Poços Provenientes de Áreas Urbanas e Rurais de Campos dos Goytacazes (RJ). In: XIII Congresso Brasileiro de Águas Subterrâneas. Cuiabá.

SANTOS, A. C. 1997. Noções de Hidroquímica. In: Hidrogeologia: Conceitos e Aplicações. Coordenadores: Fernando Antônio Carneiro Feitosa / João Manoel Filho. Fortaleza. CPRM / LABHID – UFPE. 1ª Ed. p. 81-108.

UFV 2008. Qualidade da água. Universidade Federal de Viçosa. Disponível em: <http://www.ufv.br/dea/lqa/qualidade.htm> Acesso em: 10 setembro 2008.

UNESCO. 2007. A Groundwater Resources Sustainability Indicators IHP – VI Series on Groundwater Nº 14 Published in 2007 by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization 7, Place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP (France) Composed by Marina Rubio, 93200 Saint-Denis.

USEPA 1975. U.S. Environmental Protection Agency Disponível em Acesso em 10 abril 2010.

Descargas

Publicado

2022-03-06

Cómo citar

Nogueira Costa, A., Alves, M. da G., Polivanov, H., Cardoso da Silva Jr., G., & Oliveira da Costa, M. C. . (2022). QUALIDADE DAS ÁGUAS SUBTERRÂNEAS DA BACIA SEDIMENTAR DE CAMPOS DOS GOYTACAZES-RJ, BRASIL. Revista De Geología Aplicada a La Ingeniería Y Al Ambiente, (26), 37–52. Recuperado a partir de https://www.editoresasagai.org.ar/ojs/index.php/rgaia/article/view/235
صندلی اداری سرور مجازی ایران Decentralized Exchange

Número

Sección

Artículos originales
فروشگاه اینترنتی صندلی اداری